Je kent het wel: Je bent boodschappen aan het doen met je baby in het boodschappenwagentje en je peuter loopt mee. Het eerste winkel pad met eieren, brood en meel komen jullie rustig door, maar als je in de buurt van het snoepgoed komt, komen ook de moeilijkheden. Hoewel je van te voren heb afgesproken dat er geen snoep gekocht wordt, heeft je peuter nu een andere mening: SNOEP!!! Als je het niet toestaat weet je dat hij moeilijk zal worden, misschien op de grond zal gaan liggen of zelfs een driftbui zal krijgen. Je weet dat toestaan niet een goede optie is, maar…..peuterpubertijd: HELP! 

Als moeder van 3 en oma van 2 kinderen, maar natuurlijk vooral als leerkracht van kleuters weet ik dat deze situatie voor ouders, maar vooral ook voor kinderen moeilijk is. We hebben er allemaal wel eens met de peuterpubertijd te maken. Je voelt je soms behoorlijk machteloos. Maar… het is heel belangrijk om te weten hoe je als opvoeder hierop moet reageren.  

Peuterpubertijd betekenis:

Dit wordt ook wel de eerste koppigheidsfase genoemd, omdat de echte pubertijd de tweede koppigheidsfase is, is het logisch dat de fase, dat je kindje een peuter is en zijn eigen wil heeft ontdekt de peuterpubertijd wordt genoemd,

Eerst zal ik je uitleggen hoe het komt dat rond het 2de levensjaar je schattige kindje soms kan veranderen in een eigenwijze peuter met soms behoorlijke driftbuien.

Wat is peuterpubertijd?

Ieder kind komt in deze koppigheidsfase rond  18-24 maanden. In deze periode worden kinderen zich bewust van hun eigen wil. Deze fase is dus een normale fase, die ieder kind krijgt. De een wat duidelijker dan de ander.  

Naar analogie met de ‘echte’ puberteit spreekt men bij peuters soms ook van een ‘peuterpuberteit’ wanneer ze een fase bereiken dat ze zich bewust worden van hun eigen wil. Hierdoor wordt de peuter ongezeggelijker. Dit kan leiden tot het weigeren van medewerking (bijvoorbeeld niet in het winkelwagentje willen zitten) of het blijven vragen om iets dat hij of zij graag wil (en het desnoods zelf proberen te pakken), en uiteindelijk driftbuien.

Je peuter begint te worstelen tussen zijn afhankelijkheid van volwassenen en zijn  verlangen naar onafhankelijkheid. Het ene moment klampt je kind zich aan je vast, en het andere moment wil hij zelf beslissen. Als dat niet kan, of niet op de manier dat hij wil zal hij zich boos en opstandig gaan gedragen of zelfs een driftbui krijgen: peuterpubertijd: HELP!

De peuterpuberteit is dus een normale fase in de ontwikkeling van je kind naar volwassenheid. Ik ben 2 dus zeg ik: NEE!

Het volgende boek zou bij alle ouders van jonge kinderen in de boekenkast moeten staan. Je herkent hierin bepaalde ideeën over je eigen opvoeding, maar ook opent het je ogen welke opvoeder jezelf bent. Wat dat je goed doet, maar ook in welke fouten je trapt. Erg verhelderend!

Peuterpubertijd: Wat zijn de symptomen?

Bang, boos, verdrietig, ongeduldig, schreeuwen, ongehoorzaam, huilen, zeuren, onrustig, korte concentratie bij het luisteren naar uitleg, overal -nee- op zeggen en soms, of zelfs vaak: DRIFTBUIEN. 

Als je dit lijstje leest, word je beslist niet vrolijk, maar bedenk wel dat een groot deel van deze tijd je kindje gewoon gezellig, vriendelijke en knuffelig is. Je moet in deze periode vooral je kind niet overvragen, maar wel rustig, begripvol, vriendelijk en consequent blijven. Hoe dat moet lees je in het volgende hoofdstuk.

12 Tips om met een koppige peuter om te gaan

Je moet weten dat kinderen van deze leeftijd in de peuterpubertijd, behoorlijk in de war kunnen raken van alles wat ze in hun leventje meemaken. Ze proberen de wereld om hen heen  te begrijpen, willen groot zijn er erbij horen. Ze hebben geleerd dat ze zelf iemand zijn: Ze kunnen NEE zeggen en soms krijgen ze hun zin en soms worden mama of papa uiteindelijk boos. Je snapt dat dit erg verwarrend is voor onze 2 jarige. Tijdens mijn opleiding voor kleuterleidster leerde ik al de 4 belangrijke pijlers van de opvoeding van kinderen: rust, reinheid en regelmaat en natuurlijk liefde. Over reinheid en liefde, wil ik het nu niet hebben, ik denk namelijk dat dat wel goed zit, maar rust en regelmaat is o zo belangrijk voor je kindje!

Je denk waarschijnlijk: ‘Ons leven met onze peuter is behoorlijk regelmatig!’ Dan moet je eens door de ogen van je kind kijken. Wat gebeurt er allemaal om hem heen? Is er tijd voor een rustig ontbijt? Zijn er vaste regels over tv kijken of spelen met de tablet? Moet hij altijd meehelpen zijn rommel op te ruimen, of soms wel en soms niet? Hebben papa en mama dezelfde regels?….. Natuurlijk is er niet een super strak schema te volgen, want iedere dag is anders. Maar je peuter of kleuter heeft structuur nodig om tot rust te komen, te weten wat hij wel of niet mag, zodat hij niet  overal een strijd over zal te maken. peuters en kleuters hebben een bepaalde dagindeling nodig om houvast aan te hebben. 

1. Makkelijke dagindeling voor peuters

• 06.30 uur Wakker worden.
• 07.00 uur Aankleden en ontbijten.
• 08.00 uur Zelfstandig spelen.
• 09.00 uur Spelen aan tafel, met een ouder erbij. Dit kan iets leerzaams zijn, zoals een puzzel, of iets creatiefs bv tekenen, kleien,… 
• 10.00 uur  Samen tussendoortje eten en drinken.  
• 11.00 uur  Naar buiten: in de zandbak, op het loopfietsje…, samen boodschappen doen.
• 12.00 uur Lunchen aan tafel.
• 12.30 uur Slaaproutine en slaapje, of uitrust moment.
• 15.00 uur Wakker worden en iets eten en drinken.
• 15.30 uur Zelfstandig spelen, binnen of buiten.
• 16.30 uur Gezamenlijke tijd: prentenboekjes voorlezen, memorie spelen,…..
• 17.00 uur Samen het eten voorbereiden.
• 17:30 uur Warm eten aan tafel. Hierna samen de tafel afruimen. Je peuter kan hiermee ook helpen.
• 18.30 uur Speeltijd voor de hele familie.
• 19.00 uur Bedtijd routine.
• 19.30 uur Bedtijd!

Natuurlijk kan je hiervan wat afwijken, maar let erop dat de dagindeling voor je peuter of kleuter duidelijk blijft. Je zult zien dat dit voor jou en je kindje ontzettend veel rust zal geven en wat vooral heel belangrijk: Veel minder strijd!!!

2. Driftbuien door vermoeidheid

In de fase van de peuterpubertijd komt het ook voor dat je peuter problemen krijgt met het middagslaapje. Het was net een heerlijk moment als je kind een uurtje op bed lag. Even tijd voor jezelf…., maar je kind denkt daar anders over. Wat nu, je kind heeft de rust nog wel nodig en jij eigenlijk ook. Maak je peuter duidelijk dat hij toch een uurtje in bed blijft. Hij mag boekjes kijken en met knuffels spelen en dergelijk. Vaak zal hij dan toch in slaap vallen.

Als dit niet lukt is een pauzemoment een goede optie: Geef je kindje voor dit moment speciaal speelgoed, waar hij anders niet mee mag spelen. Met dit speelgoed moet hij alleen en zelfstandig kunnen spelen. Bijvoorbeeld iets van duplo. Samen een tijdje voor de televisie met een geschikt tekenfilmpje erop kan natuurlijk ook. Mama en peuter kunnen deze tijd gebruiken door weer nieuwe energie op te doen. Mijn ervaring is dat het goed is om na het slaapje of de pauze wat fruit of iets dergelijks te eten. Zie mijn blog: Hoeveel slaap heeft je kind nodig?

3. Vertel je peuter wat er gaat gebeuren.

Je kent je kind natuurlijk erg goed. Je weet in welke situaties hij het moeilijk heeft bijvoorbeeld: boodschappen doen, op visite gaan, naar bed gaan….. Leg hem uit wat er gaat gebeuren en wat je van hem verwacht. Stel niet te hoge eisen. Je kind is nog erg jong. Het is belangrijk dat hij zich aan de regeltjes kan houden, zodat je hem een compliment kan geven. Bijvoorbeeld: We gaan nu naar de supermarkt. Je mag 1 snoepje uitkiezen voor als we weer thuis zijn. Wat fijn zal het zijn als je hem een compliment en een knuffel kan geven, misschien heb je tijd om thuis samen iets te drinken en samen het snoepje te eten wat hij mocht uitkiezen. Zo eenvoudig kan quality time zijn.

4. Wees consequent juist in de peuterpubertijd!

Ook hierbij is het zo belangrijk om consequent op een vriendelijke en rustige manier te zijn. Het is belangrijk dat je positief gedrag beloont met een compliment. Als het kind netjes een kwartier aan tafel heeft gezeten met het eten, mag dat best gezegd worden. De kans is groot dat hij de volgende keer nog langer netjes aan tafel zal blijven zitten. Het is leuk om in mijn blog: ‘Een koppige peuter‘ over mijn jongste kleinzoon in de peuterpubertijd, te lezen hoe je met enkele goede tips eigenwijs gedrag kan oplossen.

5. Negeren

De beste methode is het  verkeerde gedrag te negeren, want ook als je straft of je kind toe spreekt krijgt hij toch zijn aandacht. Soms is zijn of haar gedrag natuurlijk niet te negeren. Er kunnen dingen vernield worden, of er kunnen gevaarlijke situaties ontstaan. Ga dan op ooghoogte van je kind zitten en zeg met een rustige stem: Ik zie dat je boos bent, je schopt tegen de deur. Stop daarmee!

Je kind mag natuurlijk boos zijn, maar moet nog leren om met zijn gevoelens om te gaan. Het volgende boekje kan jullie daarmee goed helpen.

6. Geef niet toe en blijf vooral kalm!

Soms is het moeilijk om consequent te zijn tegen je kind. Je ziet soms dat verdrietige, boze of zelfs ondeugende kopje van je peuter en dan is het ook wel eens moeilijk om niet te lachen en toe te geven. Soms echter word je zo wanhopig en is je geduld op en schreeuw je tegen je kind. Dit is fout! Je zult als opvoeder altijd kalm moeten blijven. Welke effecten schreeuwen tegen je kind kan hebben en hoe je dit op kan lossen lees je in mijn blog: Schreeuwen tegen je kind, stop daarmee.

7. Duidelijke regels

Vader en moeder moeten dezelfde regels hanteren. Deze regels kunnen ook niet telkens veranderen. Als het kind de ene dag wel aan tafel moet blijven zitten tot iedereen het op heeft en de volgende dag weer niet dan vraag je om moeilijkheden. Vooral al je kind in deze peuterpuberteit zit. Het is voor een kind belangrijk om te weten waar de grenzen zijn. Een peuter/kleuter zal zich niet prettig voelen in een situatie waar hij mag bepalen wat er zoal gebeurd.

Laten we het voorbeeld van de supermarkt weer nemen: Je hebt je kind vertelt dat jullie naar de supermarkt gaan en wat je van hem verwacht: Hij mag mama helpen de boodschappen in de kar te doen en hij mag 1 snoepje uitkiezen. Stel dat hij bij het snoep-schap niet kan kiezen en toch 2 zakjes snoep wil… Als je niet consequent bent heb je op dat moment geen probleem, maar de volgende keren zal hij misschien 3 zakje willen, of ook chips, of koek….Als je wel consequent bent kan hij moeilijk gaan doen, zelfs wel op de grond gaan liggen en misschien wel een driftbui krijgen.

8. Geef je kind een keuzemogelijkheid

Kinderen van deze leeftijd hebben ervaren dat ze zelf een persoonlijkheid zijn en daarom willen ze zelf beslissen. Je begrijpt dat het laten opvlogen van alleen maar jullie regels juist averechts kan werken. Juist in deze periode van zijn leven wil je kind graag zelf beslissen. Hoe makkelijk is het om je kind te laten kiezen uit 2 mogelijkheden. ‘Wil je kaas op je boterham of worst?’

9. Geef ‘nee’ geen kans.

Stel de vraag zo dat het kind geen nee kan zeggen. Wil je de boontjes naast de aardappelen of naast het vlees. Of: zal ik voor het naar bed gaan een boekje voorlezen of een verhaaltje vertellen? Je begrijpt dat het voor je peuter of kleuter makkelijker is om nee te zeggen als je de vraag stelt: Wil je boontjes? Of zal ik voorlezen voordat je naar bed gaat? Probeer het maar eens. Deze’ keuze- uit- 2- vragen’ voorkomen al heel veel boze buien!

10. Lach niet om zijn buien

Hoe moeilijk dat het soms ook is: lach niet om zijn eigenwijze gedrag! Je moet je kind en zijn problemen serieus nemen. Als hij denkt dat hij uitgelachen wordt, is de kans op een driftbui groot. Ook lachen opa’s en oma’s en anderen vaak vertederd over je eigenwijze kindje. Dit blijft niet altijd leuk. Je kind zal op deze manier zich juist gestimuleerd voelen om dwars gedrag te vertonen. Als je wilt dat je kind zich ook in deze peuterpubertijd gedraagt, zal je opa en oma uit moeten leggen, dat jullie dit gedrag van je kind niet wensen en dat daarom anderen er niet om moeten gaan lachen.

11. Afleiden

Probeer als je merkt dat er een duidelijke NEE aankomt het kind af te leiden. Door bv. te wijzen op iets dat u buiten of binnen ziet, of door te zeggen dat mama haar vork kwijt is, misschien heeft hij deze gezien?

12. Extreme driftbuien

Soms komt het voor dat er problemen blijven, ondanks dat je probeert het beste voor je kind te doen. Je kind blijft extreme driftbuien houden. Het is begrijpelijk dat dit ook heel veel van de ouders vergt. Je kan in een spiraal komen, waar je zelf met je gezin niet meer uit komt. Dan is het belangrijk dat je op tijd hulp zoekt. Ik weet dat het moeilijk kan zijn om een huishouden, misschien ook een baan en het opvoeden van jonge kinderen zo goed mogelijk te doen. Het is dan fijn om op tijd hulp te krijgen, voordat er dingen gebeuren die voorkomen hadden kunnen worden. Zie mijn blog: Opvoedingsstress, hoe kom je ervan af?

Wat moet je juist niet doen als je kind in deze peuterpubertijd zit! 

• Straffen: Straf is een negatieve vorm van aandacht. Dus als je een kind straf geeft, geef je hem ook aandacht. Hij zal het de volgende keer weer doen om aandacht te krijgen.
• Onderhandelen: Ook dit zal averechts werken. Het kind merkt dat zijn negatieve gedrag toch iets oplevert, dus zal hij het de volgende keer weer doen.
• Toegeven: Je hebt er alles voor over om de lieve vrede weer te bewaren. Wat maakt het voor die ene keer uit dat hij van tafel loopt of zelf chips pakt zonder te vragen. Pas op! De volgende keer zal de bui nog langer duren, want je kind weet nu dat u toe zal geven als hij maar lang genoeg zijn zin zal doordrijven.

Hoe lang duurt een driftbui?

Driftbuien bij peuters en kleuters duren soms 5 minuten, soms langer. Heel af en toe duurt een driftbui wel een uur. Dit is dan erg vermoeiend voor je kind, maar ook voor jou. Gelukkig zijn de meeste driftbuien korter (al lijken ze voor de ouder wel uren te duren). In mijn vorige blog kan je lezen: Driftbuien, dreumes, peuter en kleuter

Als je kind regelmatig een echt grote en lange driftbui heeft, waar je hem of haar niet uit kan krijgen, kunnen er ook onderliggende problemen zijn. Belangrijk is om dan op tijd hulp te vragen bij bv het consultatiebureau of via de school van je kind.

Tot welke leeftijd duurt de peuterpubertijd?

Als je kindje 1 jaar is, weet het al, dat hij aandacht krijgt als hij ‘praat’, lacht of huilt. Aandacht krijgen is heel belangrijk voor kinderen. Vanaf deze leeftijd kunnen ze dus leren dat, als ze huilen aandacht krijgen. Beter is het dan natuurlijk om het ‘praten’ en lachen te belonen  met aandacht en bij het huilen om niets, zo min mogelijk aandacht te geven.

Als je peuter 2 en 3 jaar is kunnen de huilbuien en driftbuien erger worden. Met 4 jaar en ook nog wel 5 of zelf 6 kunnen kinderen driftbuien krijgen als ze emotioneel wat zwakker zijn door bijvoorbeeld, honger, slecht slapen, nieuwe baby, verhuizing enzovoort. Maar over het algemeen worden de driftbuien geleidelijk minder of verdwijnen zelfs als je kind 4 of 5 jaar oud is. We kunnen dus zeggen dat in de meeste gevallen de peuterpubertijd tot 4 a 5 jaar duurt. Maar hoe eerder en hoe meer consequent je bovenstaande tips toepast, hoe sneller deze problemen op zullen lossen.

Peuter huilt om alles

Sommige kinderen zijn op deze leeftijd emotioneel wat zwakker. Ook vragen ouders soms teveel van een kind van deze leeftijd. Het lijkt of ze heel wat kunnen en kennen, maar let op: ze kunnen ook nog heel veel niet. Ze kunnen nog niet lang stil zitten, ergens op wachten, rekening houden met anderen, delen, onderscheid maken tussen fantasie en werkelijkheid, schoon blijven.

Vaak moet ik een beetje lachen als ik op school zie dat ouders zich een beetje schamen voor het gedrag van hun peuter of kleuter. Peuters en kleuters krijgen vaker ruzie tijdens het samenspel, pakken zelfs dingen af van hun speelkameraadje of huilen uit onmacht of om hun zin te krijgen. Ik probeer dan uit te leggen dat dit gedrag bij deze leeftijd past. Het IKKE van de peuter is nog erg belangrijk, omdat de hersenen van het kindje nog niet volgroeid zijn. Dus ouders: Stel je verwachtingen wat bij, dat geeft voor je kind en voor jezelf meer rust. Wel moet je natuurlijk al het goede voorbeeld geven, maar het samen spelen en samen delen ontwikkelt pas vanaf 4 jaar. Dit is dan ook de leeftijd dat de meeste kinderen wel uit de peuterpubertijd zullen zijn.

Kind zeurt

Soms hoor ik ouders tegen hun kind zeggen: Stop met zeuren! Maar weten kinderen wel wat zeuren is? Je moet ze dus eerst uitleggen: Als je iedere keer, achter elkaar om een snoepje blijft vragen ben je aan het zeuren. Als je het 1 keer gevraagd heb en ik zeg: NEE,  betekent dat ook nee, dus stop!

Je kind zeurt langer als je niet consequent en duidelijk bent.
Blijf consequent! Als je kind na 5 minuten zeuren toch krijgt wat hij wilt, zal hij de volgende keer langer zeuren om zijn doel te bereiken. Maar als je kind na 5 minuten zeuren toch niet krijgt wat hij wilt, zal het zeuren snel afgelopen zijn.

Het zeuren kan ook een manier van aandacht vragen zijn , maar dan op een negatieve manier. Erken dat je kind aandacht nodig heeft, maar geef dit juist niet als het zeurt, maar maak tijd voor hem op een goed moment.

Een kind zeurt vaak om aandacht als het moe, hongerig of ziekjes is. Probeer deze triggers voor te zijn. Je  begrijpt dat zeuren bij ziekte natuurlijk wel een andere reactie van je vraagt. Geef hem aandacht, maak een lekker plekje op de bank met een dekentje, lees een boekje voor, geef wat te drinken en zeg dan dat je in de buurt ben, maar toch even aan het werk moet.  

Maria Montessori en peuterpubertijd

Al rond 1915 leerde Maria Montessori ons als dat kinderen zich zelf willen ontwikkelen. Wij moeten ze daarbij helpen en stimuleren. HELP MIJ HET ZELF TE DOEN! We moeten onze kinderen de gelegenheid geven om fouten te kunnen maken en daarvan te kunnen leren.

Peuterpuberteit: HELP!

Jonge kinderen zijn ongelooflijk nieuwsgierig. Ze leren door hun nieuwsgierigheid. Pas op dat je die nieuwsgierigheid niet onderdrukt! Moedig je kind aan om op verkenning uit te gaan, dingen te ontdekken en te onderzoeken. Kijk hoe je peuter of kleuter leert, oplossingen bedenkt, creatief is… maakt tijd om je kind te observeren en met hem te praten en te spelen. Beantwoord al zijn waarom – en hoe – en wanneer- vragen en vooral: GENIET VAN JE KIND!

Het is natuurlijk goed om je kind zo op te voeden dat het een goede en sociale wereldburger wordt. Denk wel: kinderen van deze leeftijd zijn nog egocentrisch. Ze vinden zichzelf nog zó belangrijk. Dit hoort bij de ontwikkeling, die ze doormaken. Laat ze ook gedeeltelijk vrij, ze mogen fouten maken en van hun foutjes leren. Laat ze nieuwsgierig blijven, zo ontdekken ze de wereld. Geef ze ruimte om creatief te zijn. Zo worden hun hersenen gestimuleerd nieuwe mogelijkheden te ontdekken. (Juf Lisa)

Het boek: ‘Peuterpuberteit geeft uitleg over de ontwikkeling van peuters. Het geeft praktische tips over bijvoorbeeld angsten, agressie, slaap- of eetproblemen. Daarnaast bevat het veel adviezen, opdrachten en manieren om het gedrag van je kind (zo nodig) bij te sturen. Een aanrader!

Veelgestelde vragen

Hieronder een overzicht van veelgesteldevragen door ouders en lezers van dit artikel. Staat je vraag er niet bij? stuur ons dan een berichtje!