Met meer dan 30 jaar ervaring als kleuterjuf weet ik, dat ook jonge kinderen al last van stress kunnen hebben. Zo was er laatst een periode dat ik even ziek was, maar ook mijn duo collega 2 dagen niet naar school kon. Onze kleuters hadden in deze periode verschillende invallers gehad. Voor veel jonge kinderen is dit een behoorlijke stressvolle situatie, ook al zijn de invaljuffen natuurlijk lief. Toen ik na deze week weer voor de klas stond zorgde ik de eerste dag voor voldoende ontspanningsmomenten.

Op verschillende tafels lag creatief materiaal klaar, want creatief bezig zijn ontstrest! Na een kwartiertje spelen, werken en kletsen, schoven we wat tafels en stoelen aan de kant en zette we een muziekje op. We gingen Mindfulness oefeningen doen. De aandacht naar je adem, berg meditatie, bodyscan. Er zijn heel veel oefeningen voor kinderen die ze ook leuk vinden om te doen en….. HET WERKT! Echt waar, na deze mindfulness oefeningen, was er minder onrust en waren er minder problemen in mijn groep. Fijn voor mij, maar vooral fijn voor mijn kleuters.

Deze prachtige doos, boordevol attributen zal je kind uitdagen om creatief bezig te zijn.

Stress bij kind

Fleur raakte op haar negende al overspannen en ze is zeker niet de enigste.

jeugdjournaal

Stress is niet per definitie slecht voor volwassenen en kinderen. Slecht wordt het pas als de   hoeveelheid stress teveel wordt en zo heftig en lang is, dat deze stress niet meer verwerkt kan worden. 

• Door een gezonde hoeveelheid stress heeft een kind fut om moeiteloos bijvoorbeeld een schooldag door te komen.
• Stress zorgt ervoor, dat een kind zich kan focussen op bijvoorbeeld een moeilijke opdracht en een goede prestatie verrichten.
• Door stress kan een kind lichamelijke inspanning doen, zoals sporten en buitenspelen.
• Als een kind ziek is, werkt zijn stress-systeem harder dan normaal, zodat zijn lichaam beter kan worden.
• Door de stress kan ook een kind extra hard rennen als het bijvoorbeeld moet vluchten.
• Na een ‘stress boots’ voelt ook een kind zich lekker. Denk bijvoorbeeld aan een ritje in een achtbaan.

Een gezonde hoeveelheid stress is goed voor een kind, zodat hij leert om te gaan met problemen en moeilijke situaties. Een gezonde hoeveelheid stress zal je kind minder kwetsbaar maken en veerkracht geven.

Wanneer is stress bij kind negatief?

Net als bij volwassenen is het niet goed voor kinderen om te lang onder teveel stress te staan. Voor kinderen is het alleen nóg moeilijker om de signalen op te vangen, te begrijpen. en er woorden voor te vinden om uit te leggen. Hierdoor hoopt de stress zich op en wordt het steeds moeilijker voor het kind om zich te ontspannen. Als dit te lang duurt krijgt je kind last van de stress of zelfs een burn out!

Stress kind symptomen

Een kind zal niet snel naar zijn moeder of vader lopen en zeggen ‘Ik heb teveel stress, wil je me helpen’. Het is voor een kind ook lastig en zelfs onmogelijk om zijn klachten en gevoel te begrijpen die voortkomen uit stress.

Wat zijn de signalen van stress bij kinderen

• Buikpijn, hoofdpijn, maagpijn, misselijkheid
• Moeheid. Als je kind een periode hangerig en moe is, denk je al snel ‘Krijgt hij genoeg voedingsstoffen binnen?’ Weet dat stress veel energie vraagt van je kind, soms zoveel dat hij moe en futloos is.
• Snel boos. Je kent het wel, zelf ben je als je gestrest bent ook sneller boos dan anders. Je kind is vaker geïrriteerd door kleine dingen.   
• Zich terugtrekken. Vooral als je kind merkt dat je hem extra in de gaten houdt, zou hij zich nu terug kunnen trekken. Op zijn slaapkamer hangen, met de deur het liefst dicht.
• Hyperactief. Sommige kinderen vragen juist erg veel aandacht bij stress. Ze kunnen zich moeilijk concentreren en springen van de ene naar de andere activiteit, zonder iets af te maken of op te ruimen.
• Slecht eten. Dit is vaak een visuele cirkel. Je kind is misselijk en heeft buikpijn, hij zal slechter gaan eten, hij krijgt niet alle voedingsstoffen meer binnen, hij zal zich moe en lusteloos voelen…
• Veel eten. Stress kan ook een soort van verslaving in de hand werken. Je kind voelt zich slecht. Door te eten (vaak snoep) krijgt hij een tijdelijk goed gevoel.

Spanningsbuikpijn kind

Buikpijn komt veel voor bij kinderen. Vaak kan de dokter geen medische oorzaak vinden. In dat geval wordt er gedacht aan functionele buikpijn, of wel spanningsbuikpijn. Het is bekend dat de darmen op stress kunnen reageren. Soms raken ze overprikkeld en is het gevolg diarree, maar ook obstipatie (te harde ontlasting) kan een gevolg zijn. 

Als er spanningen in het gezin zijn kan een kind buikpijn krijgen. Zie mijn blog: Opvoedingsstress.

Slaapproblemen bij stress

Kan je kind niet goed inslapen, doordat hij over problemen ligt te piekeren? Wordt je kind midden in de nacht wakker, doordat hij bijvoorbeeld naar gedroomd heeft? Komt je kind midden in de nacht bij je in bed, omdat hij niet meer kan slapen of bang is in zijn bed? Dan zou het kunnen dat hij last van stress heeft. Een eenvoudige oplossing zou kunnen zijn om weer eens na te denken over een bed ritueel. Met een bed ritueel zorg je ervoor dat je kind al slaperig wordt door vaste handelingen. Bijvoorbeeld, pyjama aan, tanden poetsen en wassen, even lezen of voorlezen, knuffel en naar bed. Zie mijn blog: Slaapproblemen.

Als je met je kind wil praten over eventuele problemen kan je dat beter overdag doen aan de keukentafel of tijdens een wandeling. Veel ouders willen nog even de dag doorspreken als hun kind net in bed ligt. Je begrijpt dat het niet handig is, als je kind nu over zijn problemen gaat vertellen, deze hadden al eerder op de dag besproken en zo mogelijk opgelost moeten worden. 

Bedplassen bij stress

Kinderen die al een flinke periode ook ‘s nachts zindelijk waren, kunnen  weer gaan bedplassen als ze last van spanningen hebben. Een bekend voorbeeld hiervan is, het naar de basisschool gaan. Zie mijn blog: Kind 4 jaar. Als je kind een periode minder goed en minder diep slaapt door spanningen en stress, zal het kunnen gebeuren, dat hij weer in bed gaat plassen. Je begrijpt dat hierover boos worden geen optie is. Je kind zal het zelf ook heel vervelend vinden en door boos te worden, verhoog je juist zijn stress. Maak duidelijk dat het normaal is, dat je weet dat het per ongeluk gebeurd en dat het ook weer over zal gaan.   

Tic ontwikkelen

Ook kinderen kunnen zich onbewust een handeling aanwennen, om zich (tijdelijk) beter te voelen. Denk aan ’ tellen’ tijdens een stressvolle situatie, of telkens handen wassen, knipperen met de ogen, keel schrapen, sprongetjes maken. Deze ‘tic’ komt vaak na een, voor het kind, onaangenaam gevoel, bijvoorbeeld stress. Ouders schrikken vaak als ze merken dat hun kind een tic ontwikkeld heeft. Meestal verdwijnt deze dwangmatige handeling weer vanzelf. Het verbieden is geen optie, want hierdoor wordt het juist versterkt.

Early Life Stress ( ELS)

Overmatige stress bij jonge kinderen door bijvoorbeeld ernstige gebeurtenissen kan een negatieve invloed hebben op de hersenen, het immuunsysteem, de stofwisseling en het hart en vaatstelsel. Ook door langdurige stress op jonge leeftijd door bijvoorbeeld pesten en zelfs prestatiedruk kunnen tot in de volwassenheid klachten veroorzaken. Denk aan verslaving, overgewicht, faalangst, depressie. 

Hooggevoelig kind en stress

15 tot 20 % van de kinderen zijn min of meer hoog gevoelig. Als je hoog sensitief bent heb je meer tijd nodig om allerlei prikkels te verwerken. Als er teveel en te intensieve prikkels op je kind afkomen, terwijl hij of zij geen tijd heeft om deze te verwerken, zal dit kind dus eerder gestrest worden dan een ander kind. Laat juist deze kinderen op tijd hun emoties verwerken door bijvoorbeeld de natuur in te gaan en creatief bezig te zijn.

Vervormbaar materiaal, zoals deze fijne play doh zorgt ervoor dat kinderen hun stress kwijt raken. Ze kneden het er als het ware uit…

Stress bij peuters en hele jonge kinderen

Ook hele jonge kinderen kunnen al last van teveel prikkels hebben. Bekijk het leven van je jonge kind eens door zijn ogen. 

• Groeit hij op in een druk gezin?
• Moet hij zijn ritme vaak aanpassen door bijvoorbeeld oppas en bso?
• Heeft hij teveel speelgoed?
• Is er veel geluid en lawaai om hem heen?

Het is ontzettend belangrijk dat juist hele jonge kinderen genoeg rust krijgen om al deze prikkels te kunnen verwerken.

Omgaan met stress 

We moeten kinderen dus leren om te gaan met stress. We moeten ze leren te luisteren naar hun lichaam en de oorzaak van de stress te vinden. Jonge kinderen zullen zelf nog niet op het idee komen, dat ze hoofdpijn kunnen hebben, doordat hun weekend te druk was. Om kinderen te leren met stress om te gaan, moeten we ze leren dat angst en stress bij het leven horen, dat het periodes zijn die voorbij gaan. We moeten ze leren hoe ze stress kunnen verwerken en wat goede rustmomenten zijn. We moeten ze leren hoe je er met anderen over kan praten en dat je hulp kan vragen. Op deze manier zal je kind al handvatten krijgen aan de basis van zijn leven, hoe om te gaan met stress.

Stress verminderen 10 tips

• Maak tijd voor je kind. Niet alleen nu je merkt dat er iets aan de hand is, maar praat regelmatig met je kind ook over koetjes en kalfjes. Deze gesprekjes gaan het beste terwijl jullie iets aan het doen zijn: tekenen, koken, auto rijden….
• Hoe ziet het dag- en weekschema eruit? Kan dit rustiger en is het voorspelbaar voor je kind. Een planbord zal hem veel rust geven.
• Praat over moeilijke gebeurtenissen, zoals scheiding, overlijden, enzovoort. Vertel dat jij er ook moeite mee hebt, maar niet op die manier, dat je kind zich verantwoordelijk voor jouw geluk voelt. Je kind mag jouw verdriet wel zien, maar jij bent degene die hem zal troosten.
• Probeer samen met je kind zijn gevoel te benoemen. Dit helpt hem zichzelf te begrijpen. Hiervoor zijn goede kinderboeken te koop.
• Knuffel je kind veel, want lichamelijk contact vermindert stress.
• Ook huisdieren kunnen in deze periode veel betekenen voor kinderen.
• Probeer juist in deze tijd complimenten te geven. Je kind zal misschien nu negatief gedrag laten zien, bijvoorbeeld snel boos worden, broertje plagen, niet luisteren, enzovoort. Begrijp dat hij aandacht vraagt. Probeer dit op te lossen door zo min mogelijk te straffen, maar hem positief aandacht te geven, door complimentjes te geven en samen iets gezelligs te doen.
• Zorg dat je kind voldoende voedingsstoffen binnen krijgt. Zorg dat hij goed gezond eet en drinkt. Veel groenten en fruit en weinig suiker!
• Zorg dat je kind op tijd naar bed gaat en rustig kan slapen.
• Beperk schermtijd. Computerspelletjes geven juist meer stress dan dat ze ruimte geven om prikkels te verwerken.
• Creatief bezig zijn is goed om stress te verwerken. Ieder kind is creatief! 
• Laat je kind veel buiten spelen, of maak samen wandelingen in de natuur. Natuur ontstrest! 
• Laat je kind meedoen met kinderyoga of mindfulness voor kinderen. Op deze manier leer je hem handvatten voor de rest van zijn leven.  

Deze weekplanner is zeer geschikt, omdat hij overzichtelijk is voor kinderen.

Deze kaarten zijn speciaal ontwikkeld om samen met je kind achter zijn gevoel te komen. Ze benoemen niet alleen de emoties boos, blij, verdriet en angst. Maar er zijn ook allerlei nuances, zoals teleurgesteld of opgelucht, geschrokken, zenuwachtig….

Stress bij kind en corona

Juist in deze tijd ervaren kinderen meer stress dan gewoon. Ouders hebben last van stress door thuiswerken, zorgen om opa en oma, zorgen over het verlies van hun baan en zorgen over hun kinderen. Misschien denk je dat je kind het niet mee krijgt, maar stress in het gezin is juist voor kinderen heel slecht. Het is belangrijk dat je met je kind blijft praten, maar wel op een niveau van het kind. Laat hem weten dat corona tijdelijk is en dat er ook in deze periode mooie momenten zijn. Laat jouw zorgen niet de zijne worden. Zorg voor ontspanning: knutselen, de natuur in, verhalen bedenken, schminken, verkleden, oud speelgoed van zolder halen, slaapkamer anders inrichten, enzovoort. 

Luister naar je kind en laat weten dat je hem hoort en begrijpt!